اکثر مدل های تعیین نرخ ارز بر این پایه استوار هستند که این نرخ ها در بازارهایی کارا تعیین می شوند. لذا برای تشخیص کارایی در بازار، روشهای مختلف ایجاد و آزمون گشته اند. در این میان روش کشت تصادفی، تعدیل شده است. با آزمون شکل ضعیف، این روش ها در بازار ارز ایران طی دوره 78-1370 با استفاده از آمارهای هفتگی، وجود کارایی (حتی به طور ضعیف آن) در اوایل دوره تایید نگشت. اما در انتهای دوره به دلیل ثبات رویه سیاست گذاری های ارزی و تاثیر تشکیل انتظارات بازار، این آزمون درجات قابل قبولی از کارایی ضعیف را نمایان ساخت.

پژوهش حاضر به بررسی وجود استقلال در سری های بازده (شکل ضعیف کارایی) سهام شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران و تبعیت آن از مدل گشت تصادفی می پردازد. فرضیه اول این که تغییرات متوالی قیمت سهام از مدل گشت تصادفی تبعیت کرده و مستقل از همدیگر است. فرضیه دوم این که سری های قیمتی شرکت های سرمایه گذاری، سری های تصادفی است. نمونه پژوهش، شامل اطلاعات قیمتی روزانه 50 شرکت برتر بورس و شرکت های سرمایه گذاری بورس تهران بین سال های 1377 تا 1387 بود. نتایج آزمون های ناپارامتریک (کولموگوروف - اسمیرنوف و آزمون گردش) و آزمون های پارامتریک مدل اتورگرسیو، مدل (ARIMA) با مردود دانستن هر دو فرضیه نشان داد که قیمت های اوراق بهادار از مدل گشت تصادفی تبعیت نکرده و سری های قیمتی شرکت های سرمایه گذاری، سری های تصادفی نیست. در واقع شکل کارایی ضعیف در بورس اوراق بهادار تهران رد می شود. به بیان دقیق تر سرمایه گذاران با استفاده از اطلاعات مربوط به قیمت ها و بازده های گذشته می توانند بازدهی بیشتری به دست آورند.

ارزیابی عملکرد شرکت‌های بیمه‌گر یکی از چالش‌های اصلی بیمه مرکزی ج.ا.ا می‌باشد. مکانیزم فعلی ارزیابی عملکرد شرکت‌های بیمه‌گر مبتنی بر شاخص‌های سنتی حسابداری می‌باشد که در بهترین حالت قادر به ارزیابی50% از شرکت‌ها می‌باشد و عملکرد بازاریابی که شاخص های آن مبتنی بر بازار و بیمه گذار محوری هستند، در مکانیزم فعلی لحاظ نشده است. لذا سئوال اصلی این است که چگونه می‌توان مدلی به منظور ارزیابی عملکرد شرکت‌های بیمه‌گر طراحی نمود تا بتواند واقع بینانه‌ای از عملکرد آن‌ها ارائه نماید؟ به منظور پاسخ دادن به سئوال فوق، ابتدا شاخص‌های فعلی مورد ارزیابی در شرکت‌ها و صنعت بیمه در جهان مورد بررسی و غربالگری قرار گرفت. سپس با انجام مصاحبه از خبرگان داخلی، شاخص‌های نهایی حاصل از پیشینه و مصاحبه تلخیص گردید. بررسی‌ها نشان داد که خلأ قابل توجهی در رابطه با شاخص‌های مبتنی بر بازار به هنگام ارزیابی عملکرد شرکت‌های بیمه‌گر وجود دارد. لذا مدل ریاضی تحلیل پوششی داده‌های شبکه‌ای مبتنی بر شاخص‌های بازار طراحی گردید. جامعه آماری شامل 28 شرکت فعال در صنعت بیمه ایران می‌باشند. داده‌های واقعی از اسناد و مدارک مربوط به سال 1398 بیمه مرکزی ج.ا.ا جمع‌آوری گردید. نتایج حل مدل ریاضی ارزیابی عملکرد شرکت‌های بیمه‌گر نشان داد که تنها 1شرکت در هر سه مرحله و همچنین بطور کلی کارا بوده است. تعداد 12 شرکت در یک مرحله، تعداد 9 شرکت در دو مرحله کارا بودند، در حالیکه کارایی کلی آن‌ها کمتر از 1 بود. همچنین تعداد 6 شرکت دارای کارایی 100% در فرآیند بازاریابی و عملکرد بازار بودند.

بخش عمده ای از تحقیقات سنجش درجه کارایی بازار سرمایه، تا این تاریخ به بورس اوراق بهادار کشور ایالات متحده آمریکا و کشورهای اروپایی اختصاص داشته است و تحقیقات کمی در خصوص شناسایی درجه کارایی بازار سرمایه کشورهای توسعه نیافته (کمتر توسعه یافته) به طور اعم و بازار اوراق بهادار تهران به طور اخص انجام شده بود. این مطالعه به بررسی شواهدی پیرامون وجود حداقل شکل ضعیف کارایی در بورس اوراق بهادار تهران می پردازد. نمونه آماری مشتمل 30 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می باشد که به روش نمونه گیری تصادفی ساده گزینش می شوند. قلمرو زمانی پژوهش، دوره های 1384- 1387را در بر می گیرد. فرضیه پژوهش نیز در صدد پاسخ به این مساله است که آیا بورس اوراق بهادار تهران از شکل ضعیف کارایی بازار سرمایه برخوردار است یا خیر. نتایج آزمون غیر پارامتریک (Non-parametric Test) و پارامتریک (Parametric Test) بیانگر این موضوع است که سری های بازده سهم از الگوی گشت تصادفی (Random Walk Theory) تبعیت نمی کند و ضریب خود همبستگی (Auto-correlation coefficient) در فواصل و سطوح متفاوت فرضیه صفر، شکل ضعیف بازار کارا را برای بازار اوراق بهادار تهران رد می کند. نتایج تحقیقاتی از این دست برای تحلیل گران مالی بازار سرمایه، سرمایه گذاران بالقوه و بالفعل، بانک ها، اعتباردهندگان و دستگاههای قانونگذاری حیاتی بوده و آنها را در تصمیم گیری های خود برای بهبود شرایط تصمیم سازی بهینه یاری می دهد. استمرار و تداوم انجام مطالعاتی ادواری از این دست - در زمینه کارایی بازار سرمایه در کشورهای کمتر توسعه یافته می تواند کمک شایان توجهی به بهبود قوانین و مقررات ناظر بر بازار سرمایه نموده و موجبات غنا بخشی به ضوابط نظاراتی و همچنین بهینه سازی تصمیمات سرمایه گذاران را مهیا نماید.

این تحقیق در صدد است ضمن بررسی کارایی بورس اوراق بهادار تهران، عوامل و مولفه های موثر بر ارتقای کارایی آن را مورد تجزیه و تحلیل قرار دهد. در راستای اهداف پژوهش، نخست با استفاده از آزمون های استقلال (آزمون گردش) به بررسی شکل ضعیف کارایی بورس اوراق بهادار تهران می پردازیم. سپس، به منظور استخراج عوامل و مولفه های موثر بر ارتقای کارایی بورس اوراق بهادار تهران، به رغم استفاده از آرای خبرگان و کارشناسان صاحب نظر، از تحلیل عاملی نیز استفاده می شود. بدین منظور برای تعیین درجه اهمیت هر یک از عوامل و مولفه های تاثیرگذار بر ارتقای کارایی بورس اوراق بهادار تهران، از تکنیک آنتروپی استفاده می شود. یافته های حاصل از به کارگیری آزمون گردش، حاکی از عدم تایید کارایی بورس اوراق بهادار تهران در شکل ضعیف است. همچنین نتایج به کارگیری روش آنتروپی دلالت بر آن دارد که «سیستم اطلاعاتی بازار» بیشترین تاثیر را بر کارایی بورس اوراق بهادار تهران دارد.

نفت خام کالای استراتژیکی است که در طول 40 سال گذشته یکی از بزرگ ترین بازار کالا در جهان بوده است. بازیگران اصلی بازار، مانند تولیدکنندگان، موسسات مالی و معامله گران فردی علاقه مند هستند تا برخی روندها و الگوهای حرکتی در عملکرد قیمت های نفت و بازده ها را به رسمیت شناخته و از آن بهره مند شوند. یک بازار که در آن قیمت ها همیشه و به طور کامل منعکس کننده اطلاعات موجود می باشد، کارا نامیده می شود. در این صورت، 3نوع کارایی بازار وجود دارد: فرم ضعیف کارایی، فرم نیمه قوی کارایی و فرم قوی کارایی. در پژوهشهای انجام شده عمدتا فرم ضعیف کارایی مورد آزمون قرار می گیرد. در این مطالعه نیز کارایی ضعیف بازار نفت خام اوپک برای داده های روزانه در طول دوره 4 ژانویه 2010 الی 29 دسامبر 2017 میلادی توسط مدل مارکوف رژیم سوییچینگ گارچ دو رژیمی مورد بررسی قرار گرفته است و نتایج حاصل از برآورد مدل حاکی از عدم کارایی در هر دو رژیم پرنوسان و کم نوسان بازار نفت خام اوپک می باشد.

کارایی بازار یکی از مهم ترین موضوعات بازارهای مالی در دهه های اخیر بوده است. فرضیه بازار کارا بیان می کند که کلیه اطلاعات موجود به طور کامل و فوری در قیمت دارایی منعکس می شود، به طوری که امکان دستیابی به سود سیستماتیک ناشی از پیش بینی قیمت ها وجود ندارد. مهم ترین هدف این تحقیق، ارزیابی نوع ضعیف کارایی در بورس اوراق بهادار تهران در دو رژیم پرنوسان و کم نوسان بازدهی سهام است. بدین منظور برای آزمون کارایی ضعیف بازار سهام تهران از روش مارکوف سوئیچینگ گارچ در بازه زمانی مهرماه 1376 تا شهریور 1390ش، استفاده شده است. نتایج برآورد مدل مارکوف سوئیچینگ گارچ، نشان می دهد بازار سهام تهران در هر دو رژیم پرنوسان و کم نوسان بازدهی از کارایی ضعیف برخوردار نیست و می توان در این بازار به سودهای سیستماتیک دست یافت. بنابراین، با توجه به اهمیت بازار سهام در تامین مالی شرکت ها لازم است که سیاست گذاران در راستای کارایی بازار، سیاست های مناسبی اتخاذ کنند تا امنیت سرمایه گذاری در بازار به خوبی تامین شود.